Poleski Michał

Rys. Herb Poraj

ur. 1839 - zm. 1917 

Herbu Poraj. Urodzony w Rokitnie Szlacheckim światły ziemianin, filantrop, dobroczyńca, patriota, uczestnik walk powstańczych, a jednocześnie dobry agronom, przyrodnik i krajoznawca. Posiadacz archiwum i biblioteki, a także autor pracy o "Zamku Ogrodzienieckim". Wychowywany był w kulcie patriotyzmu i rycerstwa. Jego przodkowie walczyli pod dowództwem Pułaskiego i Kościuszki (dziadek Ambroży Poleski był oficerem i adiunktem kościuszkowskim). Ojciec Michała Józef, oficer z roku 1831, matka zaś Ludwika była rodzoną siostrą gen. hr. Piotra Szembeka primo voto Michałowa Taszycka. Otrzymał on wysokie wykształcenie przyrodnicze i agronomiczne m.in. w Sorbonie w Term, Imperial pod Paryżem i Hajdelbergu. Będąc tam wygrał nawet konkurs urządzony przez rząd francuski na sposób zwalczania szkodnika plantacji i zdobył duże uznanie dla swoich oraz z dziedziny przyrody i rolnictwa. Zaproponowano mu nawet posadę na wyspie St. Moris z roczną pensją bagatela 10 tys. franków. W 1862 generał Wysocki wysłał Michała z ważnymi poleceniami do Polski. W drodze wraz z wybitnym pianistą Makarym Drochowieckim zostali aresztowani i zatrzymani przez kilka dni we Wrocławiu. Po klęsce narodowej w 1863 Michał zagrożony karą śmierci za udział w powstaniu styczniowym przebywał w X pawilonie warszawskiej cytadeli. Przez hojnie sypane środki udało się uwolnić stamtąd młodzieńca. Udał się więc znów do Paryża aby kontynuować przerwaną naukę. Wróciwszy do kraju osiadł we Włodowicach, gdzie w 1870 otworzył prywatną uczelnię agronomiczną znaną z historii jako "Ateny Olkuskie", których okres świetności trwał do 1880. Szkoła ta była doskonale wyposażona m.in. w laboratoria chemiczno-fizyczne i kolekcję minerałów paleontologicznych oraz bibliotekę. W tym czasie został wybrany na sędziego pokoju w Pilicy. Po śmierci rodziców Michał przeniósł się do Rokitna (Szlacheckiego) i tu zakłada polską placówkę. Tu pracuje na roli, urządza rozległe lasy, zakłada kopalnie, a w wolnych chwilach gromadzi materiały krajoznawcze, utrwala wspomnienia rodzinne, porządkuje i uzupełnia bibliotekę, archiwum, liczne kolekcje oraz zbiór pamiątek rodzinnych, które potem złożył w krakowskim Muzeum Narodowym. W młodości pisał artykuły do czasopism warszawskich, krakowskich i prowincjonalnych, a na schyłku życia opracował na podstawie własnego archiwum tysięcy dokumentów książkę "Zamek Ogrodzieniecki na tle najbliższej okolicy", którą wydrukowano w 1913. Pracę pt. "Włodowice" ukończył na kilka miesięcy przed zgonem. Pozostawił po sobie jeszcze opisy trzech zamków w Smoleniu, Rabsztynie i Siewierzu. Michał Poleski ceniony był również jako chemik. Gdy na Uniwersytecie Jagiellońskim powstało studium agronomiczne powołano go na katedrę chemii rolnej. Ze względu jednak na stan zdrowia i nadmiar prac obywatelskich zmuszony był odmówić tej propozycji. Aby zadokumentować współdziałanie z instytucją o tak dużej użyteczności publicznej zaofiarował znaczną sumę na zakup gruntu pod urządzenie pola doświadczalnego w Mydlnikach. W czasie I wojny światowej przebywał wraz z rodziną w Warszawie. Tam przyjmował licznych przyjaciół ze świata wiedzy, sztuki i literatury. Zmarł 20 IV 1917.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł