Najbardziej charakterystyczne formy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej powstały w jurze w wyniku osadzania się na dnie istniejącego tu wówczas morza skorup martwych zwierząt. Tak powstały grube pokłady wapienia, które z upływem lat ulegały krasowieniu. Jedną z najciekawszych form krasu jest jaskinia.

Teren Jury dzięki materiałowi, z którego jest zbudowany i łatwo ulega erozji stanowi doskonały "budulec" dla tego typu form zatem nie powinien dziwić fakt, że jest to jedno z największych skupisk jaskiń w Polsce. Szczególnie duże ich nagromadzenie obserwuje się w okolicy Ojcowa.

Jaskinie te stanowiły doskonałe schronienie dla ludzi pierwotnych stąd w nich odkryto pierwsze ślady występowania człowieka na terenach Polski.

Niestety działalność początkowo na potrzeby przemysłowe a później pseudoturystów spowodowało, że w wielu przypadkach piękna szata naciekowa uległa nieodwracalnemu zniszczeniu. Mimo tego warto poznać tajemnicze, ale pamiętajmy niejednokrotnie również bardzo niebezpieczne czeluście jaskiniowe.

Najdłuższymi jaskiniami na Jurze są:

1. Jaskinia Wierna - 1027 m długości
2. Jaskinia Wierzchowska Górna w Wierzchowiu - 975 m długości
3. Jaskinia Brzozowa - 645 m długości
4. Jaskinia Szachownica I - 600 m długości
5. Jaskinia Twardowskiego - 500 m długości

Najgłębszymi jaskiniami są:

1. J. Studnisko w Sokolich Górach - 75,5 m głębokości
2. Jaskinia Szeroki Aven - 59 m głębokości - wg najnowszych odkryć (awans z 3/4 poz. z 45 m gł.)
3. Jaskinia Januszkowa Szczelina - 56 m głębokości
4. J. Piętrowa Szczelina w Niegowej - 45 m głębokości
5. Jaskinia Błotna - 42 m głębokości

Jaskinie udostępnione do zwiedzania z przewodnikiem:

1. Jaskinia Wierzchowska Górna w Wierzchowiu
2. Jaskinia (Grota) Łokietka w Ojcowie
3. Jaskinia Ciemna w Ojcowie
4. Jaskinia Nietoperzowa w Jerzmanowicach
5. Jaskinia Smocza Jama w Krakowie

Warunki w Jaskiniach jurajskich

W Ojcowskim Parku Narodowym  we wszystkich jaskiniach oprócz udostępnionych do zwiedzania (J. Ciemna i J. Łokietka) obowiązuje zakaz wstępu. Ze względu na duże zagrożenie przy zwiedzaniu jaskiń (odnotowuje się rocznie wiele wypadków śmiertelnych) osoby niedoświadczone w tego typu wyprawach oraz bez odpowiedniego przygotowania nie powinny ryzykować życia. Największe zagrożenie dla życia stanowią jaskinie o rozwinięciu pionowym wymagające oprócz doświadczenia również profesjonalnego sprzętu speleologicznego.

Pamiętaj, jeśli wchodzisz do jaskini nie niszcz pozostałej w niej szaty naciekowej i namuliska, pozwól cieszyć się jej pięknem również innym.

Dział poświęcony jaskiniom jest redagowany gł. dzięki zezwoleniu na wykorzystanie materiałów oraz zdjęć i planów jaskiń z serwisu jaskiniowego